Vilom Shabd in Hindi | Vipritarthak Shabd in Hindi |विलोम शब्द |

openclasses




Vilom Shabd in Hindi | विलोम शब्द

Vipritarthak Shabd in Hindi 





विलोम शब्द की परिभाषा



एक़-दूसरे के विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्द विलोम कहलाते है। अत: विलोम का अर्थ है- उल्टा या विरोधी अर्थ देने वाल़ा। विलोम शब्द अपने सामनेवाले शब्द के सर्वदा विपरीत अर्थ प्रकट करते हैं।


विलोम शब्दों के उदाहरण


शब्द   >   विलोम   


  • अंकुश - निरंकुश
  • अकाल - सुकाल
  • माता - पिता
  • अकलुष - कलुष
  • अग्राह्य -ग्राह्य
  • अग्रज - अनुज
  • उत्साह - अनुत्साह
  • सोत्साह - निरुत्साह
  • अग्रिम - अन्तिम
  • अचल - चल
  • वृष्टि - अनावृष्टि
  • अनंत - अंत
  • अति -अल्प
  • अथ - इति
  • अतुकान्त - तुकान्त
  • अतिवृष्टि - अनावृष्टि
  • अनाहूत - आहूत
  • अनुकूल - प्रतिकूल
  • अनुरक्ति -विरक्ति
  • अनित्य - नित्य
  • अनुलोम - विलोम
  • अनभिज्ञ - भिज्ञ
  • अमृत - विष
  • अर्पण - ग्रहण
  • अपेक्षा - उपेक्षा
  • अर्वाचीन - प्राचीन
  • अपकार - उपकार
  • अवलम्ब - निरालम्ब
  • अल्प - अधिक
  • अधम - उत्तम
  • अवनत - उन्नत
  • अन्तरंग- बहिरंग
  • अनाथ- सनाथ
  • अथ - इति
  • आदर -अनादर
  • अदेय - देय
  • अन्तरंग - बहिरंग
  • अंतर - बाह्य
  • अंशतः - पूर्णतः
  • अल्पकालीन - दीर्घकालीन
  • अल्पज्ञ - बहुज्ञ
  • अपेक्षित - अनपेक्षित
  • अधुनातन - पुरातन
  • स्वीकार - अस्वीकार
  • अवनि - अम्बर
  • अधर्म - सध्दर्म
  • अदोष - सदोष
  • अल्पायु - दीर्घायु
  • अभ्यस्त - अनभ्यस्त
  • अनुरक्त - विरक्त
  • अमर - मर्त्य
  • अतल - वितल
  • अवर - प्रवर
  • अमावस्या - पूर्णिमा 
  • असली - नकली
  • अरूचि - सुरूचि
  • अज्ञ - विज्ञ
  • अपकार - उपकार
  • अनागत - आगत
  • अनिष्ट - इष्ट
  • अस्त - उदय
  • अस्ताचल - उदयाचल
  • अनातुर - आतुर
  • अनैतिहासिक - ऐतिहासिक
  • अपचार - उपचार
  • अवरोह - आरोह
  • अनुत्तीर्ण - उत्तीर्ण
  • रात - दिन
  • अमृत - विष
  • अथ - इति
  • अन्धकार - प्रकाश
  • अल्पायु -दीर्घायु
  • इच्छा -अनिच्छा 
  • उत्कर्ष - अपकर्ष
  • अनुराग -विराग
  • आदि - अंत
  • आगामी - गत
  • उत्थान - पतन
  • आग्रह - दुराग्रह
  • एकता - अनेकता
  • अनुज - अग्रज
  • आकर्षण - विकर्षण
  • उद्यमी - आलसी
  • अधिक - न्यून
  • आदान - प्रदान
  • उर्वर - ऊसर
  • एक - अनेक
  • आलस्य - स्फूर्ति
  • अर्थ - अनर्थ
  • उधार - नगद
  • उत्कृष्ट - निकृष्ट
  • उत्तम - अधम
  • आदर्श - यथार्थ
  • आय - व्यय
  • स्वाधीन - पराधीन
  • आहार - निराहार
  • दाता - याचक
  • खेद - प्रसन्नता
  • गुप्त - प्रकट
  • प्रत्यक्ष - परोक्ष
  • घृणा - प्रेम
  • सजीव - निर्जीव
  • सुगंध - दुर्गन्ध
  • मौखिक - लिखित
  • संक्षेप - विस्तार
  • घात - प्रतिघात
  • निंदा - स्तुति
  • मितव्यय - अपव्यय
  • सरस - नीरस
  • सौभाग्य - दुर्भाग्य
  • मोक्ष - बंध
  • कृतज्ञ - कृतघ्न
  • क्रय - विक्रय
  • दुर्लभ - सुलभ
  • निरक्षर - साक्षर
  • नूतन - पुरातन
  • बंधन - मुक्ति
  • ठोस - तरल
  • यश - अपयश
  • सगुण - निर्गुण
  • मूक - वाचाल
  • रुग्ण - स्वस्थ
  • रक्षक - भक्षक
  • वरदान - अभिशाप
  • शुष्क - आर्द्र
  • हर्ष - शोक
  • क्षणिक - शाश्वत
  • विधि - निषेध
  • विधवा - सधवा
  • शयन - जागरण
  • शीत - उष्ण
  • सक्रिय - निष्क्रय
  • सफल - असफल
  • सज्जन - दुर्जन
  • शुभ - अशुभ
  • संतोष - असंतोष
  • समझदार - नासमझ
  • अल्पभाषी - बहोत बोलने वाला
  • दुत्कार - स्वागत
  • दायां - बायां
  • दिन - रात

  • सत्य – असत्य
  • राजा – रानी
  • अति – अल्प
  • स्त्री – पुरुष
  • अनंत – अंत
  • अनुलोम – विलोम
  • गुप्त – प्रकट
  • सुगन्ध – दुर्गन्ध
  • क्रय – विक्रय
  • ठोस – तरल
  • यश – अपयश
  • सफल – असफल
  • आस्था – अनास्था
  • उषा – संध्या
  • अगला – पिछला
  • अल्प – अधिक
  • अस्त – उदय
  • अमृत – विष
  • आदि – अंत
  • मोक्ष – बंधन
  • शुभ – अशुभ
  • एक – अनेक
  • अर्थ – अनर्थ
  • घात – प्रतिघात
  • जन्म – मृत्यु
  • गर्म – ठंडा
  • हार – जीत
  • गुप्त – प्रकट
  • रक्षक – भक्षक
  • आदान – प्रदान
  • ओढ़ना – बिछाना
  • मर्द – औरत
  • जल – थल
  • भाव – अभाव
  • जटिल – सरल
  • योगी – भोगी
  • आशा – निराशा 
  • कबूलना – नकारना
  • ग्रामीण – शहरी
  • राक्षस – देवता
  • रंगीन – रंगहीन
  • वास्तविक – अवास्तविक
  • वीर – कायर
  • वीरान – आबाद
  • मित्र – शत्रु
  • सर्द – गर्म
  • दुःख – सुख
  • सुबह – शाम
  • क्षमा – दंड
  • लक्ष्य – अलक्ष्य
  • नवीन – प्राचीन
  • अतिवृष्टि – अनावृष्टि
  • आय – व्यय
  • क्षमा – क्रोध
  • क्षर – अक्षर
  • सामान्य – विशिष्ट
  • संगत – असंगत
  • स्वार्थ – निःस्वार्थ
  • सापेक्ष – निरपेक्ष
  • सदय – निर्दय
  • समास – व्यास
  • सुंदर – असुंदर
  • विदेश – स्वदेश
  • सुमति – कुमति
  • विधवा – सधवा
  • विरत – निरत
  • वादी – प्रतिवादी
  • व्यस्त – अव्यस्त
  • वृद्धि – ह्रास
  • लाभ – हानि
  • लेन – देन
  • राम – रावण
  • मीठा – कड़वा
  • नौकर – मालिक
  • मंगल – अमंगल
  • मृत – जीवित
  • मानवता – दानवता
  • हल्का – भारी
  • बुरा – भला
  • भय – निर्भय
  • भूत – भविष्य
  • बाढ़ – अकाल 
  • अपना – पराया
  • पुष्ट – अपुष्ट
  • प्रशंसा – निंदा
  • अच्छाई – बुराई
  • नेकी – बदी
  • सजीव – निर्जीव
  • नर – मादा
  • नगर – ग्राम
  • धनी – निर्धन
  • दिवा – रात्रि
  • तुच्छ – महान
  • धूप – छाँव 
  • उतार – चढ़ाव
  • चाह – अनचाह
  • गत – आगत
  • लाभ – हानि
  • गहरा – विशाल
  • खरा – खोटा
  • खुला – बन्द
  • हँसना  – रोना
  • ऐसा – वैसा
  • पाप – पुण्य
  • ऐतिहासिक – अनैतिहासिक
  • आकर्षण – विकर्षण
  • आलस्य – स्फूर्ति
  • इकट्ठा – अलग
  • इसका – उसका
  • बईमान – ईमानदार
  • आस्तिक – नास्तिक
  • उदास – प्रफुल्ल
  • एकल – बहुल
  • एकमुखी – बहुमुखी
  • ज्ञानी – अज्ञानी
  • स्थिर – कंपन
  • कम – ज्यादा
  • सज्जन – दुर्जन
  • कुरूप – सुरूप
  • कच्चा – पक्का
  • काम – आराम
  • खिलना – मुरझाना
  • बंद – खुला
  • राजतंत्र – गणतंत्र
  • चल – अचल
  • बेवकूफ – चालाक
  • चुस्त – ढीला
  • मोटा – पतला
  • जंगली – पालतू
  • बुढ़ापा – जवानी
  • जल्दी – देरी
  • जीवात्मा – परमात्मा
  • दुष्ट – सज्जन
  • गुरु – चेला
  • पका – अधपका
  • नीच – उच्च
  • स्वर्ग – नरक
  • पेट – पीठ
  • बच्चा – बुड्डा
  • पतझड़ – बहार
  • बेगम – बादशाह
  • अभिशाप – वरदान
  • लोभी – संतोषी
  • दोस्त – दुश्मन
  • मित्र – शत्रु
  • स्वजाति – विजाति
  • सुर – असुर
  • एकाग्र – चंचल
  • उन्मुख – विमुख
  • प्राचीन – अर्वाचीन
  • हर्ष – विषाद
  • अथ – इति
  • अभी – कभी
  • अडिग – डावांडोल
  • अवनी – अंबर
  • अबेर – सबेर
  • अगैती – पिशोती
  • असीम – ससीम
  • अग – जग
  • अगम – गम्य
  • अतीत – वर्तमान
  • असार – संसार
  • अंकुश – निरंकुश
  • अभय – भयभीत
  • अचेत – सचेत
  • आदेश – निवेदन
  • आज्ञा – प्रार्थना 
  • आरोह – अवरोह
  • आर्य – अनार्य
  • आरोप – प्रत्यारोप
  • आहूत – अनाहत
  • पूर्व – पश्चिम
  • उपलब्ध – अनुपलब्ध
  • औचित्य – अनौचित्य
  • कठोर – कोमल
  • काज – अकाज
  • काला – सफेद
  • क्रेता – विक्रेता
  • गाढ़ा  – पतला
  • दुकानदार – ग्राहक
  • चिकना – खुरदुरा 
  • जय – पराजय
  • दाएँ  – बाएँ 
  • दुखिया – सुखिया
  • देनदार – लेनदार
  • नाम – बदनाम
  • निष्फल – सफल
  • पदेन – अपदेन
  • पोषण – कुपोषण
  • प्रमाणित – अप्रमाणित
  • भंग – अभंग
  • भूषण – दूषण
  • मार्ग – कुमार्ग
  • मुक्त – ग्रस्त
  • रक्षित – आरक्षित
  • वजह – बेवजह
  • वैध – अवैध
  • स्वतंत्र – परतन्त्र
  • हर्ता – कर्ता

कुछ अन्य  विलोम शब्द

  • अमृत    >   विष
  • अथ       >   इति
  • अन्धकार>   प्रकाश 
  • अल्पायु  >   दीर्घायु
  • अनुराग  >   विराग 
  • आदि     >   अंत
  • आगामी  >   विगत 
  • आग्रह    >   दुराग्रह
  • अनुज     >   अग्रज
  • आकर्षण >   विकर्षण
  • अधिक    >   न्यून
  • आदान   >   प्रदान
  • आलस्य  >   स्फूर्ति
  • अर्थ       >   अनर्थ
  • अतिवृष्टि  >   अनावृष्टि
  • आदर्श    >   यथार्थ
  • आय       >   व्यय
  • आहार    >   निराहार
  • आविर्भाव>   तिरोभाव
  • आमिष   >   निरामिष
  • अभिज्ञ    >   अनभिज्ञ
  • आजादी  >   गुलामी
  • अनुकूल  >   प्रतिकूल
  • आर्द्र       >   शुष्क
  • अल्प      >   अधिक
  • अनिवार्य >   वैकल्पिक
  • अमृत     >   विष
  • अगम     >   सुगम
  • अभिमान >   नम्रता
  • आकाश  >   पाताल
  • आशा     >   निराशा
  • अनुग्रह    >   विग्रह
  • अपमान   >   सम्मान
  • आश्रित    >   निराश्रित 
  • अनुज     >   अग्रज
  • अरुचि    >   रुचि
  • आदि     >   अंत
  • आदान   >   प्रदान
  • आरंभ    >   अंत
  • आय      >   व्यय
  • अर्वाचीन >   प्राचीन
  • अवनति  >   उन्नति 
  • आदर    >   अनादर
  • आयात   >   निर्यात 
  • आलस्य   >   स्फूर्ति
  • अतिवृष्टि  >   अनावृष्टि
  • आलस्य   >   स्फूर्ति
  • आदर्श    >   यथार्थ
  • गंदा     >   साफ
  • अच्छा     >   बुरा 
  • अजीब    >   अनोखा
  • अक्सर    >   कभी कभार 
  • अमावस्या>   पूर्णिमा 
  • अस्त       >   उदय
  • अनुलोम   >   प्रतिलोम
  • अनुरक्ति  >   विरक्ति
  • अमर       >   मर्त्य 
  • अग़्नि      >   जल


The study material has been prepared to understand Hindi grammar in an easy way by which you can learn Hindi meaning. Grammar is an integral part of any language that is why to learn Hindi grammar. The comprehension of language grows only through grammar. It is important to guide the students about learn basic Hindi in an interesting and curious manner. It is the need of today to study in simple language while combining it with different subjects. Learn basic Hindi words related to all subjects.It is also important to build a foundation for the preparation of competitive exams. Learn Hindi for kids and kids also learn Hindi.


हिंदी व्याकरण को आसान तरीके से समझने के लिए अध्ययन सामग्री को निर्मित किया गया है . व्याकरण किसी भी भाषा का अभिन्न अंग होता है . भाषा की समझ व्याकरण से ही बढ़ती है . विद्यार्थियों को रुचिकर और उत्सुकता बढ़ाने वाले ढंग से मार्गदर्शन देना जरुरी है . सरल भाषा में विभिन्न विषयों के साथ संयोजन करते हुए पढ़ाई करना आज की आवश्यकता है . प्रतिस्पर्धात्मक परीक्षाओं की तैयारी के लिए आधार बनाना भी जरुरी है . बच्चों के लिए हिंदी सीखें और बच्चे भी हिंदी सीखें.


जय हिन्द 
----------------

Post a Comment

0 Comments